Η ειδική σε θέματα ενέργειας αρχιτέκτων Βάνα Σφακιανάκη αναλύει τους λόγους που οι Ευρωπαίοι ενδέχεται να ξεπαγιάσουν αυτόν τον χειμώνα.Το φάντασμα της κρίσης κι ενός γενικού black out πλανάται πάνω από την Ευρώπη, όπως μαρτυρούν πηχυαίοι ειδησεογραφικοί τίτλοι («Κίνδυνος black out πάνω από την Ευρώπη», «Από ρεύμα κινδυνεύει να ξεμείνει η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης» κ.ο.κ. διαβάζουμε σε όλο το φάσμα των ΜΜΕ), την ώρα που δεν κινδυνεύει βραχυπρόθεσμα ενεργειακά όχι μόνο η «ατμομηχανή» της η Γερμανία αλλά και η Μεγάλη Βρετανία του Βrexit, καθώς το 50% της ηλεκτρικής της ενέργειας παράγεται σε σταθμούς φυσικού αερίου, του οποίου οι τιμές έχουν εκτοξευτεί και πλήθος εταιρειών παροχής του καταρρέουν η μια μετά την άλλη.
Ενάμισης και πλέον χρόνος πανδημία, συμπαρασύροντας μια ανεξέλεγκτη ύφεση διεθνώς και πανευρωπαϊκά, και θα περίμενε κανείς πολιτικές και μέτρα από τις ευρωπαϊκές χώρες και τα Βρυξέλλες που θα συγκρατούσαν το κόστος της ενέργειας.
Αντί για αυτό ο πληθωρισμός δια της ανατίμησης της ενέργειας παρατηρούμε να καλπάζει επικίνδυνα. Τι έχει συμβεί; Και ποιος ευθύνεται για αυτό το ανεξέλεγκτο τρενάκι ανατιμήσεων στο ενεργειακό πεδίο;
Κρίση: Απόρροια της αντίφασης του συστήματος
«Η ενεργειακή κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη έχει όλα τα χαρακτηριστικά των κρίσεων που οφείλονται στις αντιφάσεις του συστήματος. Οι δύο παράγοντες που θεωρείται ότι ευθύνονται, το φυσικό αέριο και η αγορά ρύπων, επιλέχτηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να υποστηρίξουν την αξιοποίηση της ενεργειακής μετάβασης» επισημαίνει η ειδική σε θέματα ενέργειας αρχιτέκτων Βάνα Σφακιανάκη, στην οποία ανατρέξαμε για να πιάσουμε το νήμα της ενεργειακής κρίσης από τη γένεσή του.
«Η ΕΕ ανέκαθεν είχε πρόβλημα επειδή δεν είχε ενεργειακές πηγές επαρκείς για την οικονομία της και επιζητούσε μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ανεξαρτησία, για να μην υπομένει τις συνέπειες της διάθεσης και τιμολόγησης των πηγών ενέργειας από τη διεθνή αγορά» μας εξηγεί η κα Σφακιανάκη.
«Το 2000 αποφάσισε να ξεκινήσει μια διαδικασία αντικατάστασης παλαιών μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα και πετρέλαιο με μονάδες φυσικού αερίου. Το φυσικό αέριο, παρά το γεγονός ότι είναι ορυκτό καύσιμο, θεωρήθηκε απαραίτητο για την ενεργειακή μετάβαση ως "μεταβατικό καύσιμο" και έκτοτε αυξήθηκε πολύ η χρήση του. Επελέγη με τη λογική ότι ήταν φθηνότερο από το πετρέλαιο, αλλά και θεωρώντας ότι θα μπορούσαν να είναι πιο ευέλικτοι στην προμήθειά του».
Ζήτηση και γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί αιτίες της ανατίμησης
Σήμερα, η τιμή του φυσικού αερίου έχει εκτοξευτεί και τα αίτια είναι σύνθετα, επισημαίνει η συνομιλήτριά μας.
«Αυξήθηκε εξαιτίας της ζήτησης αλλά και γεωπολιτικών παραγόντων, με αποτέλεσμα η αύξηση αυτή να αποτελέσει πολύ σημαντικό παράγοντα αύξησης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος. Η αγορά αλλά και οι διεθνείς σχέσεις και συσχετισμοί δεν κάνουν τη χάρη σε κανέναν να κρατήσουν παγιωμένη μια κατάσταση στις συνθήκες που προκάλεσαν πολιτικές επιλογές πριν από 20 χρόνια!» τονίζει.
Στο διάστημα αυτό «η διπλωματία των αγωγών πέρασε από πολλές φάσεις, με τον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Ρωσίας στην προμήθεια φυσικού αερίου στην ΕΕ να παίζει κεντρικό ρόλο (σ.σ. οι Γερμανοί δέχτηκαν πιέσεις από τις ΗΠΑ, προκειμένου να αποκλείσουν άλλες χώρες και να προτιμήσουν το αμερικανικό φυσικό αέριο που είναι υγροποιημένο). Στον ανταγωνισμό αυτό ενεπλάκησαν και οι χώρες που συντάσσονται με τη μια ή με την άλλη δύναμη, με αποτέλεσμα πολλοί αγωγοί να σχεδιάζονται αλλά και να σβήνονται από τον ενεργειακό χάρτη, λόγω της αστάθειας που επικρατεί στη Μέση Ανατολή και όχι μόνο» συνεχίζει η κα Σφακιανάκη.
Ανεπιτυχείς πολιτικές αποκλιμάκωσης της κρίσης
Παράλληλα το 2000 η ΕΕ αποφάσισε, υπογραμμίζει η ειδικός, «να δώσει μια μεγάλη ώθηση και στήριξη στην ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, θεωρώντας ότι με αυτές θα μπορούσε να υπάρχει πλεονέκτημα στην ενεργειακή ανεξαρτησία αλλά και συνολικά στην οικονομία με την παραγωγή τους, παρά το γεγονός ότι γνώριζε ότι πολλοί πολίτες αντιδρούσαν στην εγκατάστασή τους».
«Οι μονάδες φυσικού αερίου έχουν το πλεονέκτημα ότι από τεχνική άποψη "συνεργάζονται" με τις μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για να εξισορροπούν τη μεταβλητή παραγωγή που προέρχεται από τον αέρα και τον ήλιο» σημειώνει η κα Σφακιανάκη.
«Το περασμένο καλοκαίρι όμως η συμμετοχή της παραγωγής ενέργειας των Ανανεώσιμων Πηγών τους καλοκαιρινούς μήνες ήταν πάρα πολύ χαμηλή, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η χρήση του φυσικού αερίου αλλά και να μπουν σε λειτουργία μονάδες λιγνίτη στη χώρα μας».
Υπάρχει ένας ακόμα παράγοντας, διευκρινίζει περαιτέρω, που οδήγησε στην αύξηση της τιμής του ρεύματος, που αν δεν είσαι ειδήμων των θεμάτων ενέργειας, δύσκολα το υποπτεύεσαι.
«Είναι η αύξηση της τιμής των αέριων ρύπων, που επιβαρύνουν την τιμή της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα. Η ρύθμιση αυτή όπως και πολλά άλλα μέτρα φορολογικού χαρακτήρα έχουν σκοπό να κάνουν ασύμφορη τη χρήση ορυκτών πόρων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας».
«Σήμερα σε όλα τα κράτη της ΕΕ οι κυβερνήσεις προσπαθούν με παρεμβάσεις που περιλαμβάνουν και μέτρα φορολογικού χαρακτήρα να συμβάλλουν στην αποκλιμάκωση των τιμών που απειλούν να ταλαιπωρήσουν τους πολίτες μπροστά στον χειμώνα που έρχεται» επισημαίνει η κα Σφακιανάκη.
Η ελληνική κυβέρνηση ποια πολιτική προάγει για να αντιμετωπίσει την κρίση; «Επέλεξε να επιδοτήσει τις εταιρείες προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος, έτσι ώστε να αποτραπεί η αύξηση των λογαριασμών και όχι να μειώσει την υψηλή φορολογία στα καύσιμα, όπως προτείνεται από πολλούς και όπως συζητούν να κάνουν άλλα κράτη μέλη της ΕΕ» απαντά η αρχιτέκτων.
Οι αυξήσεις στο ρεύμα «ήρθαν για να μείνουν»
«Ωστόσο, ανεξάρτητα από το πώς θα περάσει αυτός ο χειμώνας, οι αυξήσεις στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος ήρθαν για να μείνουν, όπως γίνεται σε όλες τις περιπτώσεις ιδιωτικοποιήσεων νευραλγικών τομέων της οικονομίας και υποδομών, αλλά και εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των συστημάτων που δημιουργούνται για να υποστηρίξουν την ενεργειακή μετάβαση. Η μεταρρύθμιση αυτή είναι μια πολύ ακριβή υπόθεση, ακόμα κι αν μπορούσε να την κάνει ένας και μοναδικός διαχειριστής, όπως ήταν η ΔΕΗ, πόσο μάλλον όταν γίνεται από πολλούς συντελεστές που καθένας χωριστά και όλοι μαζί αποσκοπούν στο κέρδος» συνοψίζει.
