Μια νέα μέρα ξημέρωσε σήμερα για την Τουρκία, καθώς με την ορκωμοσία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη νέα θητεία του στην προεδρία της χώρας εγκαινιάζεται και το νέο σύστημα διακυβέρνησης, το οποίο καταγγέλλουν οι επικριτές του και βάσει του οποίου έχει υπερεξουσίες.
Ο Τούρκος πρόεδρος, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2003, ορκίζεται σήμερα γύρω στις 17:00, παρουσία 22 αρχηγών κρατών.
Μετά την ορκωμοσία του ο Ερντογάν θα επισκεφθεί το Ανίτκαμπιρ, το μαυσωλείο του Μουσταφά Κεμάλ, και στη συνέχεια θα παρουσιάσει τη νέα κυβέρνηση. Παράλληλα θα προεδρεύσει εκδήλωσης στο προεδρικό μέγαρο εγκαινιάζοντας τη νέα εποχή στη σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας.
Πλήθος επισήμων στην τελετή
Στις 18:00 θα ακολουθήσει η τελετή στο προεδρικό μέγαρο παρουσία ξένων επισήμων που θα σηματοδοτήσει επίσημα τη μετάβαση στο νέο προεδρικό σύστημα, σύμφωνα με τη συνταγματική αναθεώρηση που εγκρίθηκε με δημοψήφισμα τον Απρίλιο του 2017. Στο νέο αυτό πλαίσιο, καταργείται η θέση του πρωθυπουργού και όλη η εκτελεστική εξουσία περνάει στον πρόεδρο. Συνεπώς, ο Ερντογάν θα διορίζει τους υπουργούς του και θα ορίζει έναν ή περισσότερους αντιπροέδρους.
Στις 18:00 θα ακολουθήσει η τελετή στο προεδρικό μέγαρο παρουσία ξένων επισήμων που θα σηματοδοτήσει επίσημα τη μετάβαση στο νέο προεδρικό σύστημα, σύμφωνα με τη συνταγματική αναθεώρηση που εγκρίθηκε με δημοψήφισμα τον Απρίλιο του 2017. Στο νέο αυτό πλαίσιο, καταργείται η θέση του πρωθυπουργού και όλη η εκτελεστική εξουσία περνάει στον πρόεδρο. Συνεπώς, ο Ερντογάν θα διορίζει τους υπουργούς του και θα ορίζει έναν ή περισσότερους αντιπροέδρους.
Περισσότεροι από 3.000 καλεσμένοι, ανάμεσά τους 22 αρχηγοί κρατών, αντιπρόεδροι, πολιτικοί, γραφειοκράτες και υπουργοί από διάφορες χώρες, αναμένεται να παραστούν, σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα Hurriyet. Οι επίσημοι που επιβεβαίωσαν ότι θα παραστούν στην τελετή στο προεδρικό μέγαρο είναι οι πρόεδροι Βουλγαρίας, Γεωργίας, πΓΔΜ, Μόλδοβα, Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, Σερβίας, Κοσόβου, Πακιστάν, Κιργιστάν, Σουδάν, Γουινέας, Ζάμπιας, Γουινέας-Μπισάου, Ισημερινής Γουινέας, Σομαλίας, Μαυριτανίας, Γκαμπόν, Τσαντ, Τζιμπουτί, Βενεζουέλας, όπως επίσης ο Εμίρης του Κατάρ και ο επικεφαλής της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Συνολικά 28 ξένοι επίσημοι –ανάμεσά τους πρωθυπουργοί, αντιπρόεδροι, πρόεδροι κοινοβουλίων και υπουργοί– θα βρίσκονται στο προεδρικό μέγαρο. Οι γενικοί γραμματείς του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας 8 Αναπτυσσόμενων Χωρών (D-8) όπως και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων, θα είναι επίσης παρόντες.
Ο Ερντογάν θα επισκεφθεί την Τρίτη το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου και την Τετάρτη και την Πέμπτη τις Βρυξέλλες για τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ.
Οι εξουσίες που του δίνει το νέο σύστημα διακυβέρνησης
Ο Ερντογάν «θα έχει πλέον τη θεσμική και νομική εξουσία για να ελέγχει σχεδόν τα πάντα» βάσει του νέου συστήματος, εξηγεί η Αϊσέ Αγιάτα καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο τεχνικό πανεπιστήμιο της Μέσης Ανατολής στην Άγκυρα. Η θέση του πρωθυπουργού καταργείται και ο πρόεδρος θα συγκεντρώνει πλέον όλες τις εκτελεστικές εξουσίες και θα μπορεί να εκδίδει διατάγματα. Επίσης θα διορίζει έξι από τα δεκατρία μέλη του Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (HSK), αρμόδιου να διορίζει και να αποπέμπει το δικαστικό προσωπικό.
Ο Ερντογάν «θα έχει πλέον τη θεσμική και νομική εξουσία για να ελέγχει σχεδόν τα πάντα» βάσει του νέου συστήματος, εξηγεί η Αϊσέ Αγιάτα καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο τεχνικό πανεπιστήμιο της Μέσης Ανατολής στην Άγκυρα. Η θέση του πρωθυπουργού καταργείται και ο πρόεδρος θα συγκεντρώνει πλέον όλες τις εκτελεστικές εξουσίες και θα μπορεί να εκδίδει διατάγματα. Επίσης θα διορίζει έξι από τα δεκατρία μέλη του Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (HSK), αρμόδιου να διορίζει και να αποπέμπει το δικαστικό προσωπικό.
Ως πρόεδρος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ο Ερντογάν «θα έχει τον έλεγχο των βουλευτών του κόμματός του, κάτι που σημαίνει ότι θα ελέγχει την εκτελεστική, τη δικαστική και τη νομοθετική εξουσία της χώρας», υπογράμμισε ο Εμρέ Ερντογάν καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Μπιλγκί της Κωνσταντινούπολης.
«Ένα τέτοιο σύστημα δημιουργεί τεράστιες ευκαιρίες για έναν πρόεδρο (…) ώστε να κυβερνήσει μόνος του τη χώρα», προσθέτει.
Στις βουλευτικές εκλογές, που διεξήχθησαν ταυτόχρονα με τις προεδρικές, το AKP κέρδισε 295 έδρες σε σύνολο 600 και το εθνικιστικό κόμμα MHP 49 έδρες. Αυτό σημαίνει ότι μόνο του το κόμμα του Ερντογάν δεν διαθέτει την πλειοψηφία και βασίζεται στον σύμμαχό του, το MHP, για να ελέγχει το κοινοβούλιο. Όμως «συν τω χρόνω, το MHP ενδέχεται να αναθεωρήσει τη θέση του και να υποβάλει αιτήματα», όπως θέσεις στην κυβέρνηση ή άλλες υποχωρήσεις, σημειώνει η Αγιάτα. Πολλοί ειδικοί φοβούνται ότι η συμμαχία με το MHP θα οδηγήσει σε μια σκλήρυνση της πολιτικής που ακολουθεί ο Ερντογάν, κυρίως σε ό,τι αφορά το κουρδικό.
Μετά την ορκωμοσία του σήμερα, ο Ερντογάν θα παρουσιάσει τη νέα του κυβέρνηση, η οποία αναμένεται να μετρά 16 υπουργούς έναντι 26 που είχε μέχρι τώρα. Κατά συνέπεια πολλά υπουργεία θα συγχωνευθούν, όπως αυτό των Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, το οποίο πλέον θα υπάγεται στο υπουργείο Εξωτερικών. Η προεδρία θα βασίζεται επίσης σε «επιτροπές» και γραφεία αρμόδια για διάφορους διοικητικούς τομείς, αν και προς το παρόν δεν είναι γνωστές οι δικαιοδοσίες τους.
