Οι κυρώσεις CAATSA των ΗΠΑ στην αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας είναι πλέον επίσημες. Το κόστος για την Τουρκία της συμφωνίας S-400 με τη Ρωσία ήταν τεράστιο, τόσο στρατηγικά όσο και οικονομικά. Αυτά τα κόστη θα συνεχίσουν να αυξάνονται εκθετικά και θα ωθήσουν την Τουρκία περαιτέρω στη ρωσική τροχιά.
By Burak Bekdil, BESA Center Perspectives No. 1,876, 10 Ιανουαρίου 2021
Μόνο τρεις ημέρες αφότου ο Ισλαμιστής Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πήρε αναπνοές με ανακούφιση όταν είχε αποφύγει βαριές ευρωπαϊκές κυρώσεις, έφαγε ένα γερό χαστούκι με τις αμερικανικές κυρώσεις. Σε αυτό το παιχνίδι των τριών μερών, η Τουρκία είναι ηττημένη, η Ρωσία είναι η νικήτρια, και η Δύση ισοφαρίζει.
Στη σύνοδο κορυφής στις 10-11 Δεκεμβρίου, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν να επιβάλουν ελαφρές κυρώσεις σε έναν απροσδιόριστο αριθμό Τούρκων αξιωματούχων και οντοτήτων που εμπλέκονται στη γεώτρηση φυσικού αερίου σε αμφισβητούμενα ύδατα της Μεσογείου. Αναβάλλουν περισσότερες κυρώσεις, όπως εμπορικούς δασμούς ή εμπάργκο όπλων, έως ότου διαβουλευθούν με την κυβέρνηση Μπάιντεν.
Ωστόσο, τρεις ημέρες μετά, στις 14 Δεκεμβρίου, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι επέβαλλαν κυρώσεις στην Τουρκία μέσω του νόμου Countering America’s Adversaries Through sctions Act (CAATSA) για την αγορά του ρωσικού συστήματος αεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας μεγάλου βεληνεκούς S-400. Ο υπουργός Εξωτερικών Mike Pompeo δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα απαγορεύσουν όλες τις άδειες εξαγωγής και τις άδειες χρήσης στον οργανισμό προμηθειών άμυνας της Τουρκίας (SSB στο τουρκικό ακρωνύμιο), ενώ θα επιβάλουν περιορισμούς περιουσιακών στοιχείων και θεωρήσεων εναντίον του προέδρου της SSB, Ismail Demir και άλλων αξιωματούχων της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας.
«Παρά τις προειδοποιήσεις μας, η Τουρκία προχώρησε στην αγορά και τη δοκιμή του συστήματος S-400 από τη Ρωσία. Οι σημερινές κυρώσεις στο SSB της Τουρκίας δείχνουν ότι οι ΗΠΑ θα εφαρμόσουν πλήρως το #CAATSA. Δεν θα ανεχθούμε σημαντικές συναλλαγές με τον αμυντικό τομέα της Ρωσίας », είπε ο Pompeo.
Αυτή δεν είναι το μόνο τίμημα που θα πρέπει να πληρώσει η Άγκυρα για τον ρωσικό ρομαντισμό του Ερντογάν. Η Τουρκία έχει πληρώσει 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια για ένα αμυντικό σύστημα που πιθανότατα δεν θα χρησιμοποιήσει ποτέ. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η Τουρκία ενεργοποίησε τη δοκιμή του συστήματος S-400 και στη συνέχεια το ξανατοποθέτησε στα κουτιά συσκευασίας. Είναι ένα αρκετά ακριβό σύστημα για το ξαναβάλετε στα κουτιά.
Επιπλέον, η εξαγορά των S-400 έχει κοστίσει στην Τουρκία τη συνεργασία της στο πολυεθνικό πρόγραμμα Joint Strike Fighter υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, το οποίο κατασκευάζει τα μαχητικά F-35 επόμενης γενιάς, τον Lightning II. Η εκδίωξη της Τουρκίας από το πρόγραμμα θα κοστίσει στη δική της αμυντική βιομηχανία περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα 10 χρόνια.
Η εκδίωξη στερεί επίσης από την τουρκική Πολεμική Αεροπορία ένα στρατηγικό στοιχείο πυρός. Και για να επιδεινώσουν την κατάσταση, οι ΗΠΑ υποσχέθηκαν να δώσουν F-35 στην αεροπορία του αντιπάλου της, την Ελλάδα. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες καλωσορίζουν «στο υψηλότερο επίπεδο» το ενδιαφέρον της Ελλάδας να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη F-35», δήλωσε ο Πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Geoffrey Pyatt. Η Ελλάδα θέλει να αγοράσει 18 έως 24 μεταχειρισμένα ή νέα F-35.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Η CAATSA εναντίον της Τουρκίας περιλαμβάνει «όλες τις άδειες εξαγωγής», που σημαίνει ότι η Τουρκία δεν θα μπορεί να εξάγει οπλικά συστήματα σε τρίτες χώρες εάν αυτά τα συστήματα περιλαμβάνουν ανταλλακτικά κατασκευασμένα από τις ΗΠΑ. Τα τουρκικά επιθετικά ελικόπτερα είναι ένα καλό παράδειγμα.
Το 2018, η τουρκική αεροναυπηγική εταιρεία TAI υπέγραψε συμβόλαιο 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να πουλήσει μια παρτίδα 30 ελικόπτερα T129 στο Πακιστάν. Όμως υπήρχε μια εμπλοκή, η οποία έχει πλέον επισημοποιηθεί. Το T129 είναι ένα ελικόπτερο πολλαπλών ρόλων διπλού κινητήρα που παράγεται με άδεια από την ιταλική-βρετανική εταιρεία AgustaWestland. Τροφοδοτείται από δύο κινητήρες turboshaft LHTEC T800-4A. Το T800-4A είναι μια έκδοση εξαγωγής του κινητήρα CTS800.
Η LHTEC, ο κατασκευαστής του κινητήρα, είναι μια κοινοπραξία μεταξύ της αμερικανικής εταιρείας Honeywell και της Rolls-Royce της Βρετανίας. Έτσι, οι κυρώσεις των ΗΠΑ σκότωσαν επίσημα τη συμφωνία ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ Τουρκίας και Πακιστάν.
«Ο λαός της Τουρκίας εξακολουθεί να είναι φίλοι μας. Αλλά η ηγεσία τους επέλεξε να εγκαταλείψει χιλιάδες θέσεις εργασίας F-35, οι οποίες θα ακυρωθούν μόλις σταματήσει η κατασκευή το 2022, και να επιβληθούν κυρώσεις σε μια ήδη αγωνιζόμενη οικονομία. Δεν έπρεπε να είναι έτσι. Ωστόσο, η τουρκική ηγεσία πιέζει και νωρίτερα φέτος φέρεται να δοκιμάζει το ρωσικό σύστημα άμυνας πυραύλων», έγραψαν οι γερουσιαστές των ΗΠΑ Lindsey Graham και James Lankford στο Wall Street Journal. «Οι ΗΠΑ έχουν την υποχρέωση να προστατεύουν τα αμερικανικά συμφέροντα από απειλές που προέρχονται από το Ιράν, τη Ρωσία και τη Βόρεια Κορέα. Η Τουρκία πρέπει να κατανοήσει τις συνέπειες των αποφάσεών της.»
Ένα άλλο στρατηγικό τουρκικό αμυντικό πρόγραμμα που θα πληγεί από τις κυρώσεις, είναι για η παραγωγή του πρώτου εγχώριου κύριου τανκ μάχης της χώρας, το Altay. Το άρμα επόμενης γενιάς θα μπορούσε να φέρει γερμανικό κινητήρα και κιβώτιο ταχυτήτων, εάν δεν είχε μπλοκαριστεί από τη Γερμανία. Ατελείωτοι γύροι συνομιλιών με εναλλακτικούς δυτικούς κατασκευαστές απέτυχαν. Οι αξιωματούχοι της Τουρκικής προμήθειας άμυνας στράφηκαν πρόσφατα στη Νότια Κορέα για μια λύση που μπορεί να σώσει το πρόγραμμα Altay, σχέδιο που ήδη επιβαρύνεται από μεγάλες καθυστερήσεις.
Νωρίτερα φέτος, η καναδική κυβέρνηση ανέστειλε την εξαγωγή βασικών ανταλλακτικών drone στην Τουρκία. Αισθητήρες υψηλής τεχνολογίας και τεχνολογία στόχευσης που παράγεται από την εταιρεία L3Harris WESCAM, μια εταιρεία με έδρα το Οντάριο, χρησιμοποιήθηκαν στα καλύτερα οπλισμένα αεροσκάφη της Τουρκίας, το Bayraktar TB2. Ο τουρκικός στρατός χρησιμοποίησε με επιτυχία το TB2 στον αγώνα του εναντίον Κούρδων μαχητών εντός της Τουρκίας, καθώς και στο βόρειο Ιράκ και τη βόρεια Συρία. Επίσης, το ίδιο σύστημα χρησιμοποιήθηκε για την υποστήριξη μιας μάχης στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης. Πιο πρόσφατα, υπήρχαν αναφορές ότι τα TB2 χρησιμοποιήθηκαν από τον στρατό των Αζέρων στην ένοπλη σύγκρουση μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Αλλά ο Ερντογάν, παρόλα αυτά, αρνείται να αναγνωρίσει τα λάθη του ή τις αποτυχίες του. Το 2019, όταν η απειλή των αμερικανικών κυρώσεων ήταν ξεκάθαρη, ο Ερντογάν είπε ότι εκτός από την εξαγορά του S-400, η Τουρκία και η Ρωσία θα παράγουν από κοινού το S-500, μια προηγμένη έκδοση του συστήματος αεροπορικής άμυνας. «Θα υπάρξει κοινή παραγωγή του S-500 μετά το S-400», δήλωσε τον Μάιο του 2019.
Μόλις τον Αύγουστο του 2020, η Ρωσία και η Τουρκία υπέγραψαν συμβόλαιο για την παράδοση της δεύτερης παρτίδας των S-400. «Η σύμβαση έχει υπογραφεί», ανέφερε το πρακτορείο ειδήσεων TASS, αναφέροντας τον Alexander Mikheyev, τον επικεφαλής του εξαγωγέα όπλων της Ρωσίας, Rosoboronexport.
Όπως πρέπει να υπολογίσει ο Πούτιν από την αρχή, τα δυτικά εμπάργκο και οι κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας πιθανότατα θα ωθήσουν τον σύμμαχο του ΝΑΤΟ στην αυλή της Μόσχας, ειδικά στις προμήθειες άμυνας. Αυτό θα ανοίξει το δρόμο για διερευνητικές προσπάθειες για να δει ποια συστήματα μπορεί να παρέχει η Ρωσία στην Τουρκία και τι (περιορισμένο) βαθμό μεταφοράς τεχνολογίας μπορεί να επιτρέψει. Και γιατί όχι; Η Τουρκία μπορεί να γίνει ο πρώτος σύμμαχος του ΝΑΤΟ που έχει ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη στο στόλο της.
besacenter.org
