Ενδέκατες από την πτώση του καθεστώτος Χότζα το 1991, πρώτες από την επίσημη έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, οι βουλευτικές εκλογές αυτής της Κυριακής (11/5) στην Αλβανία έχουν κομβική σημασία, νέα δεδομένα, αλλά και μια ισχυρή δόση… déjà vu.
Οι βασικοί αντίπαλοι στις κάλπες είναι κυρίαρχοι εδώ και χρόνια στην κεντρική πολιτική σκηνή της βαλκανικής χώρας, όπου η διαφθορά παραμένει ενδημική.
Από τη μια είναι ο 60χρονος Σοσιαλιστής πρωθυπουργός Έντι Ράμα -που βρίσκεται στην εξουσία από το 2013 και διεκδικεί μια τέταρτη θητεία, διατηρώντας άνετο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις- από την άλλη είναι ο κεντροδεξιός πρώην πρόεδρος και πρώην πρωθυπουργός Σαλί Μπερίσα, ετών 80.
Τόσο το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα, όσο και το Δημοκρατικό Κόμμα της αντιπολίτευσης έχουν υποψηφίους στις λίστες τους που βρίσκονται σήμερα υπό έρευνα από την Ειδική Δομή Καταπολέμησης της Διαφθοράς και του Οργανωμένου Εγκλήματος (SPAK) της Αλβανίας.
Ως εκ τούτου οι καταγγελίες -από κατάχρηση δημόσιου χρήματος, μέχρι διασυνδέσεις με το οργανωμένο έγκλημα- περίσσευαν σε μια προεκλογική περίοδο ακραία πολωμένη.
Στο φόντο είναι η αβεβαιότητα για την επόμενη ημέρα στην Αλβανία, με τα βλέμματα να «αλληθωρίζουν» μεταξύ Βρυξελλών και Ουάσιγκτον.
Με βασικό διακύβευμα της κάλπης την κατεύθυνση της χώρας, ο Έντι Ράμα εμφανίζεται ως ο εγγυητής της ένταξης στην ΕΕ και ο Σαλί Μπερίσα ως «ο εταίρος των ΗΠΑ στην Αλβανία» στην εποχή Τραμπ 2.0.
Αυτά, ενώ είναι γνωστή η απέχθεια που τρέφει ο 47ος Αμερικανός πρόεδρος για την ΕΕ ως μπλοκ, σε αντίθεση με μεμονωμένα κράτη-μέλη της, που έχουν ήδη ηγεσίες σε ιδεολογική συγγένεια με το τραμπικό κίνημα MAGA («Κάντε την Αμερική Σπουδαία Ξανά»)…
Ο Έντι Ράμα (αριστερά) και ο Σαλί Μπερίσα (REUTERS/Florion Goga)
Γνωστά πρόσωπα, νέες συμμαχίες
«2030: Η Αλβανία στην ΕΕ μόνο με τον Έντι και τους Σοσιαλιστές» είναι το κεντρικό προεκλογικό σύνθημα του κυβερνώντος κόμματος.
Αποτυπώνει την υπόσχεση του πρωθυπουργού Ράμα για ολοκλήρωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων μέχρι το 2027 και πλήρη ένταξη της Αλβανίας στην ΕΕ έως το τέλος της δεκαετίας.
Πολλοί θεωρούν τον στόχο δύσκολα επιτεύξιμο, καθώς ο δρόμος είναι ακόμη πολύ μακρύς για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.
Ο 60χρονος Ράμα προτιμά να τονίζει τη σημασία της ευθυγράμμισης με τις ευρωπαϊκές πολιτικές.
Καταγγέλλεται ωστόσο για υπερσυγκεντρωτισμό της εξουσίας, παραβίαση των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας και υπονόμευση του κράτους δικαίου.
Στο μεσοδιάστημα, κλείνει το «μάτι» στην ΕΕ μέσω της διμερούς συμφωνίας για το μεταναστευτικό με τη μεταφασίστρια Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, εξυπηρετεί την Ουάσιγκτον φιλοξενώντας στα αλβανικά εδάφη Αφγανούς πρόσφυγες που περιμένουν (μάταια) έκδοση βίζας στις ΗΠΑ και διατηρεί πολύ στενούς δεσμούς με την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο 80χρονος Σαλί Μπερίσα -μέχρι πρότινος σε κατ’ οίκον περιορισμό για διαφθορά- υπόσχεται να κάνει «Σπουδαία» την Αλβανία.
Σε αυτές τις κάλπες, άλλωστε, το κόμμα του είναι επικεφαλής της αντιπολιτευόμενης «Συμμαχίας για μια Σπουδαία Αλβανία» (ASHM) -πρακτικά μιας εκδοχής MAGA αλά αλβανικά.
Όχι τυχαία, επικεφαλής στρατηγικής της προεκλογικής εκστρατείας του Δημοκρατικού Κόμματος είναι ο Αμερικανός Κρις ΛαΤσιβίτα, αρχιτέκτονας της επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο το 2024.
Υπό καθεστώς κυρώσεων σήμερα στις ΗΠΑ (και στη Βρετανία), χαρακτηρισμένος ως «persona non grata» από την προηγούμενη κυβέρνηση Μπάιντεν, ο Μπερίσα παρουσιάζει τον εαυτό του ως θύμα πολιτικής δίωξης.
Παραλληλίζει την κατάστασή του με αυτή του Ντόναλντ Τραμπ και κατηγορεί τον Ράμα ως «μαριονέτα του Τζορτζ Σόρος».
«Θα σε κάνω… MAGA»
«Εξάγω το MAGA», κόμπαζε τον περασμένο Φεβρουάριο στους New York Times ο Κρις ΛαΤσιβίτα.
Πρώην επιχειρησιακός διευθυντής της Εθνικής Επιτροπής του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, έχει πάρει τους τελευταίους μήνες πάνω του την εκστρατεία του Σαλί Μπερίσα.
Δεν είναι ωστόσο ο μόνος.
Το αλβανικό Δημοκρατικό Κόμμα έχει προσλάβει κι άλλους πρώην συνεργάτες του Αμερικανού προέδρου, όπως ο «δημοσκόπος του Τραμπ» Τόνι Φαμπρίτζιο και ο Πολ Μάναφορτ, διευθυντής της προεκλογικής εκστρατείας Τραμπ το 2016, που αργότερα καταδικάστηκε για τραπεζική και φορολογική απάτη, σχετιζόμενη με τις υπηρεσίες πολιτικού συμβούλου που προσέφερε στον φιλορώσο πρώην πρόεδρο της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς.
Το κόμμα του Μπερίσα συνεργάζεται επίσης με την Continental Strategy, μια εταιρεία συμβούλων στη Φλόριντα, γεμάτη με λομπίστες που έχουν δεσμούς με το περιβάλλον Τραμπ.
Τη σύμβαση και το υψηλό κόστος αυτής της συνεργασίας -ύψους 6 εκατομμυρίων δολαρίων- έχει αναλάβει ένα σκιώδες ίδρυμα, το «Make Albania Great Again Foundation», με έδρα μια βίλα στο Νιού Τζέρσεϊ.
Το ίδρυμα δημιουργήθηκε μόλις επτά ημέρες πριν από τις υπογραφή της σύμβασης, στα τέλη Μαρτίου, αναφέρει σε πρόσφατη έρευνα ο ανεξάρτητος αλβανικός ιστότοπος Shqiptarja, εγείροντας σοβαρά ερωτήματα για τη διαφάνεια και τη νομιμότητα της διαδικασίας.
Έκτοτε, όπως προκύπτει από έγγραφα, η Continental Strategy ήρθε σε επαφή με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ με αίτημα να αρθεί ο χαρακτηρισμός του Μπερίσα και μελών της οικογένειάς του ως «ανεπιθύμητων προσώπων» στις ΗΠΑ.
Όπερ και εγένετο προσφάτως.
Ο Έντι Ράμα εν τω μεταξύ κυνηγά -παράλληλα με το ευρωπαϊκό «όνειρο»- επιχειρηματικά ντιλς με το περιβάλλον Τραμπ και επενδύσεις στην Αλβανία.
Έχει ήδη κλείσει συμφωνία-μαμούθ με τον προεδρικό γαμπρό των ΗΠΑ, Τζάρεντ Κούσνερ, για την κατασκευή πολυτελούς θερέτρου σε ένα ακατοίκητο νησί -πρώην στρατιωτική βάση- στα ανοικτά των ακτών της Αδριατικής, με την κυβέρνηση Ράμα να σπεύδει να αλλάξει το νόμο για επενδύσεις σε προστατευόμενες ζώνες.
Στιγμιότυπο από τις τοπικές εκλογές στην Αλβανία, το 2023 (REUTERS/Florion Goga)
Το «μετέωρο βήμα» της Αλβανίας
Η άμεση ή έμμεση επιρροή ατόμων του περιβάλλοντος του Αμερικανού προέδρου έχει προκαλέσει αντιδράσεις και ερωτήματα σχετικά και με τη διαφάνεια χρηματοδότησης στην πολιτική σκηνή της Αλβανίας.
Προφανώς δεν είναι η μοναδική περίπτωση στα Βαλκάνια και εν γένει στην Ευρώπη.
Είναι ανοιχτά δημόσιες πλέον οι πολιτικές παρεμβάσεις μελών της αμερικανικής κυβέρνησης, με πιο πρόσφατα παραδείγματα στη Γερμανία υπέρ του ακροδεξιού κόμματος AfD, καθώς και στη Ρουμανία, όπου στις 18 του μήνα θα διεξαχθεί ο δεύτερος γύρος των επαναληπτικών προεδρικών εκλογών, με φαβορί τον ακροδεξιό υποψήφιο Τζόρτζε Σιμιόν, γνωστό ως «Τραμπ της Ρουμανίας».
Κατά πολλούς, έχει αρχίσει να σκιαγραφείται πια μια μεθοδική προσπάθεια επέκτασης της «εξαγωγής» του κινήματος MAGA σε διαφορετικά πολιτικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα της Γηραιάς Ηπείρου.
Για τις κάλπες στην Αλβανία, ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) έχει αναπτύξει αποστολή παρατηρητών για τη διασφάλιση της διαφάνειας και της νομιμότητας στην εκλογική διαδικασία.
Η δε ΕΕ υπογραμμίζει την ανάγκη συνέχισης των μεταρρυθμίσεων, ιδιαίτερα στον τομέα της δικαιοσύνης και της καταπολέμησης της διαφθοράς -εκ των βασικών κριτηρίων για πρόοδο στην ενταξιακή πορεία των Τιράνων.
Παρά πάντως τις αλλαγές που εισήγαγε φέτος η αλβανική Κεντρική Εκλογική Επιτροπή -όπως ανακατανομή των εκλογικών περιφερειών, κλειστές κομματικές λίστες για το ένα τρίτο των υποψηφίων και υποχρεωτική ποσόστωση φύλου- αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι αρκετοί από τους μελλοντικούς βουλευτές των δύο κυρίαρχων κομμάτων στοχεύουν κυρίως στην εξασφάλιση ασυλίας, παρά στην αναμόρφωση μιας χώρας, όπου το χαμηλό βιοτικό επίπεδο και η υψηλή ανεργία στρέφει πολλούς στη μετανάστευση.
Αυτές οι εκλογές είναι εν τω μεταξύ οι πρώτες όπου Αλβανοί της διασποράς έχουν δικαίωμα ψήφου.
Η δυνατότητα δόθηκε σε 250.000 άτομα -εν μέσω 12μηνης απαγόρευσης του TikTok στη χώρα- στο πλαίσιο των προσπαθειών ενίσχυσης της δημοκρατικής διαδικασίας και της συμμετοχής των πολιτών.
Μένει να φανεί εάν θα μπορούσε να κρύβει και εκπλήξεις.
Αναρτήσεις
