Turkey’s Offensive in Ayn Issa, Syria: Analysis & U.S. Policy Implications
Νίκος Χριστοφορίδης
Το Εβραϊκό Ινστιτούτο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (JINSA) δημοσίευσε μία αναφορά, μέσα στην οποία αναλύονται οι κινήσεις της Τουρκίας στη Β. Συρία (συγκεκριμένα στην περιοχή της Ayn Issa) και οι επιπτώσεις που αυτές έχουν στην Αμερικανική πολιτική για την περιοχή.
Οι κινήσεις της Τουρκίας στην περιοχή το 2019
Η αναφορά παρουσιάζει μια αναδρομή των τουρκικών κινήσεων στην περιοχή, με γνώμονα τη δημιουργία μιας ασφαλούς ζώνης κατά μήκους των συνόρων Τουρκίας-Συρίας. Στην αναδρομή αναφέρεται ο ρόλος του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος, μέσω της απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων, ουσιαστικά έδωσε το πράσινο φως στον Ερντογάν για την υλοποίηση της επιχείρησης. Η ιστορική αναδρομή του κειμένου ολοκληρώνεται με αναφορά στην απειλή του Αμερικανού Προέδρου προς τον Ερντογάν, όταν ο πρώτος απείλησε την τουρκική οικονομία με κατάρρευση (λόγω των πιέσεων που αντιμετώπιζε ο Ντόναλντ Τραμπ στο εσωτερικό της χώρας), σε περίπτωση που η Τουρκία δεν σταματήσει τη δραστηριότητά της στην περιοχή. Τέλος, σημειώνεται η συμφωνία Τουρκίας-Ρωσίας για τη δημιουργία ασφαλούς ζώνης κατά μήκους των συνόρων, με σημαντικό τμήμα της συμφωνίας να αποτελεί η αποχώρηση των κουρδικών στοιχείων από την περιοχή.
Τρέχουσα κατάσταση στο μέτωπο της Ayn Issa
Η Ayn Issa (ΒΑ Συρία) είναι η πρωτεύουσα της κουρδικής «Αυτόνομης Διοίκησης» και ελέγχεται από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF). Βρίσκεται επί του αυτοκινητοδρόμου Μ4 και ανάμεσα στις δυνάμεις του Άσαντ και της Τουρκίας. Τον Οκτώβριο ο Ερντογάν μίλησε για την ανάγκη διεξαγωγής νέας επιθετικής επιχείρησης στην περιοχή, ενώ ένα μήνα αργότερα ενίσχυσε σημαντικά τις δυνάμεις του και αυτές των συμμάχων του. Αναλυτικότερα, τουρκικές δυνάμεις διεξήγαγαν σποραδικές επιχειρήσεις σε άλλες πόλεις κλειδιά κατά μήκος του Μ4 (όπως στη Μανμπίτζ και την Αλ Χασάκα) και παρεμπόδισαν την κυκλοφορία πολιτών στον αυτοκινητόδρομο, κάτι που παραβιάζει τη συμφωνία με τους Ρώσους. Στις 18 Δεκεμβρίου, Τουρκικές δυνάμεις επιτέθηκαν σε χωριά και προάστια βόρεια της Ayn Issa, αφού είχε προηγηθεί η άρνηση των δυνάμεων του SDF να παραδώσουν την πόλη στους Ρώσους, στις 11 Δεκεμβρίου. Η αναφορά σημειώνει ότι δεν υπάρχουν επίσημες ανακοινώσεις επί του θέματος από Άγκυρα, Μόσχα και Ουάσιγκτον.
Πιθανοί στόχοι της Τουρκίας και πιθανές εκβάσεις
Ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στη Συρία προειδοποιεί ότι μια πιθανή συνεργασία Τουρκίας-Ρωσίας μπορεί να οδηγήσει στην επίθεση των Τούρκων κατά των Κούρδων στα βορειοανατολικά (υπό την ανοχή της Μόσχας), κάτι που θα φέρει την Άγκυρα σε ρήξη με την Ουάσιγκτον. Οι μάχες στα περίχωρα της Ayn Issa είναι μια ένδειξη που ενισχύει αυτό το σενάριο.
Η αναφορά σημειώνει ως πιθανά (αν και αναφέρεται ότι κάποια είναι εξαιρετικά απίθανα) κίνητρα για την τουρκική επιθετικότητα τα παρακάτω:
Αντίποινα για τις αμερικανικές κυρώσεις κατά της Τουρκίας, με αφορμή την απόκτηση των S-400.
Εξουδετέρωση συγκεκριμένων απειλών που έχουν ταυτοποιηθεί μέσα στην Ayn Issa και σχετίζονται με το ΡΚΚ (αν και η κατάληψη περιχώρων της πόλης προδίδουν επεκτατικά κίνητρα)
Κατάληψη της Ayn Issa με σκοπό τον αποτελεσματικό έλεγχο του Μ4 (σημειώνεται ως το πιο πιθανό κίνητρο)
Η αναφορά συνεχίζει αναλύοντας το σενάριο όπου η κατάληψη της Ayn Issa αποτελεί το βήμα πριν την έναρξη μιας τουρκικής επιχείρησης για την κατάληψη της Μανμπίτζ ή/και του Κομπάνι, ενώ αναφέρεται και η πιθανότητα η Άγκυρα να επιχειρεί να εκμεταλλευτεί τη μεταβατική περίοδο στην οποία βρίσκεται η Αμερικανική ηγεσία. Παράλληλα η Μόσχα, σύμφωνα με την ανάλυση, θεωρείται αρκετά πιθανό να συναινέσει σε μια τέτοια ενέργεια της Άγκυρας με απώτερο σκοπό την αποδυνάμωση του SDF, κάτι που η Ρωσία θεωρεί βασικό στοιχείο για την επιβίωση του Άσαντ.
Επιπτώσεις και επιλογές για την πολιτική των ΗΠΑ
Η αναφορά σημειώνει οι αμερικανικές αποστολές δεν έχουν επηρεαστεί από την τουρκική επιχείρηση στην Ayn Issa, κυρίως λόγω της μετακίνησης των αμερικανικών στρατευμάτων ανατολικότερα στα τέλη του 2019. Ωστόσο, αναφέρεται μια σειρά από επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρει η τουρκική επιθετικότητα στην περιοχή. Ανάμεσα σε αυτές είναι και το γεγονός ότι πολλοί από τους μαχητές του SDF ήταν σύμμαχοι στον πόλεμο κατά του ISIS και ότι, στρέφοντας την προσοχή τους σε μια τουρκική επίθεση, η κατάσταση θα αποσταθεροποιούταν περαιτέρω. Επίσης, παρόλο που η Ayn Issa δεν βρίσκεται σε τοποθεσία μεγάλης στρατηγικής σημασίας (για τις ΗΠΑ), μια ενδεχόμενη αποχώρηση του SDF από την περιοχή, θα έδινε τον έλεγχο των πετρελαιοπηγών της περιοχής πίσω στον Άσαντ και, κατ’ επέκταση, τη δυνατότητα σε Μόσχα και Τεχεράνη να «αντλήσουν» και πάλι ισχύ από τις συγκρούσεις στη Συρία. Στις πιθανές λύσεις, η ανάλυση του JINSA προτείνει «σκληρότερη» γλώσσα της Ουάσιγκτον απέναντι στην Τουρκία, καταδίκη της τουρκικής επιθετικότητας στην περιοχή, βαρύτατες οικονομικές κυρώσεις απέναντι στην Άγκυρα και περιπολίες των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ayn Issa.
