Η Ρωσία δεν θα εισβάλλει στην Ουκρανία… ωστόσο μέσω της κλιμάκωσης της έντασης έστειλε ένα σαφές μήνυμα στο ΝΑΤΟ και στις ΗΠΑ να σταματήσει η επέκταση προς την Ανατολική Ευρώπη που θεωρείται casus belli για τα ρωσικά συμφέροντα.

Μπορεί φαινομενικά η διπλωματία να κερδίζει απέναντι στις αψιμαχίες των αυτονομιστών στο Donbass της Ανατολικής Ουκρανίας αλλά στην πράξη… η κλιμάκωση της έντασης δεν συμφέρει κανένα… ωστόσο η Ρωσία… έστειλε ένα ηχηρό μήνυμα στο ΝΑΤΟ να σταματήσει η επέκταση στην Ανατολική Ευρώπη.

Ταυτόχρονα η Ρωσία βρίσκεται στην καλύτερη φάση της ιστορίας της, αφού το εμπορικό πλεόνασμα λόγω φυσικού αερίου και πετρελαίου είναι το υψηλότερο που καταγράφηκε ποτέ…
Η Ρωσία δεν πρόκειται να εισβάλλει στην Ουκρανία, δεν υπήρχε ποτέ σχέδιο εισβολής, ήταν ένα μήνυμα στο ΝΑΤΟ… να οριοθετήσει την επέκταση προς την Ανατολική Ευρώπη, ο Putin ο ρώσος Πρόεδρος θεωρεί ότι το ΝΑΤΟ αθέτησε τις συμφωνίες… και έχει δίκιο, όντως η βορειοατλαντική συμμαχία αθέτησε τις συμφωνίες.

Ο Putin επιμένει το ΝΑΤΟ εξαπάτησε την Ρωσία

Ο Ρώσος Πρόεδρος Putin επιμένει ότι η Δύση εξαπάτησε τη Ρωσία επεκτείνοντας το ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Οι ισχυρισμοί του είναι σωστοί;
Στο ερώτημα αυτό απαντάει το Γερμανικό Spiegel
Τον Σεπτέμβριο του 1993, ο Ρώσος Πρόεδρος Μπόρις Γέλτσιν έγραψε μια μακροσκελή επιστολή προς τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, διαμαρτυρόμενος κατά της επέκτασης του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά σε μια εποχή που η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Τσεχική Δημοκρατία ενδιαφέρονταν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.
Ο Γέλτσιν υποστήριξε ότι η Ρωσία το αντιμετώπιζε «ως ένα είδος νεο-απομόνωσης» της Ρωσίας και ότι η «Συνθήκη Δύο συν Τέσσερα» που συνδέεται με την επανένωση της Γερμανίας το 1990 «αποκλείει την επιλογή επέκτασης της ζώνης του ΝΑΤΟ στην Ανατολή».

Όπως γράφει το Spiegel «δεν υπάρχει ουσιαστικά κανένα άλλο ιστορικό ζήτημα που να έχει δηλητηριάσει τις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης τόσο πολύ τις τελευταίες τρεις δεκαετίες όσο η διαφωνία για το τι ακριβώς συμφωνήθηκε το 1990».

Από την επιστολή του 1990, το ΝΑΤΟ έχει δεχτεί ως μέλη 14 χώρες στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη με την Ρωσία να μιλάει για εξαπάτηση.
Σύμφωνα με τον σημερινό Ρώσο πρόεδρο Putin «μας εξαπατήσατε ξεδιάντροπα» είναι το μήνυμα που στέλνει στο ΝΑΤΟ.
«Μας υποσχεθήκατε τη δεκαετία του 1990 ότι το ΝΑΤΟ δεν θα μετακινηθεί ούτε μια ίντσα προς την Ανατολή», είπε πρόσφατα τονίζοντας ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει ποτέ μέλος του ΝΑΤΟ.

Στα τέλη Ιανουαρίου 2022, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ έγραψε μια ανοιχτή επιστολή στους δυτικούς ομολόγους του.
Ειδικότερα, επικεντρώθηκε στον Χάρτη για την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια, που έχει τις ρίζες του στις συμφωνίες που επετεύχθησαν το 1990.
Ανατολή και Δύση είχαν συμφωνήσει τότε ότι κάθε χώρα έχει το δικαίωμα να επιλέγει ελεύθερα τη συμμαχία στην οποία επιθυμεί να είναι μέρος, ενώ τόνισε επίσης το ” αδιαίρετο της ασφάλειας». Αργότερα, αυτό έγινε «η υποχρέωση κάθε κράτους να μην ενισχύει την ασφάλειά του σε βάρος της ασφάλειας άλλων κρατών», όπως ρητά αναφέρει ο Λαβρόφ στην επιστολή του.

Θολά νερά

Ωστόσο, η επέκταση του ΝΑΤΟ μετά το 1990 δεν ήταν η πλέον ενδεδειγμένη, σύμφωνα με το Spiegel αλλά έχει αρκετές σκιές.
Δεν λείπουν πληροφορίες για τις διάφορες συζητήσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Το 1990, ένας πραγματικός στρατός πολιτικών και υψηλόβαθμων αξιωματούχων από τη Ρωσία, ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία και το Ανατολικό Βερολίνο συναντήθηκαν για συζητήσεις σχετικά με την επανένωση της Γερμανίας, τον αφοπλισμό τόσο του ΝΑΤΟ όσο και του Συμφώνου της Βαρσοβίας και για έναν νέο χάρτη στην Διάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (CSCE) – η οποία μετατράπηκε σε Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) το 1995.

Για παράδειγμα – ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Ρολάν Ντούμας, είπε ότι δεσμεύτηκε ότι τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ δεν θα προχωρήσουν πιο κοντά στο έδαφος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέιμς Μπέικερ το αρνήθηκε – λέγοντας ότι δεν δόθηκε ποτέ τέτοια υπόσχεση. Ωστόσο, αρκετοί διπλωμάτες υπό τον Μπέικερ τον έχουν αντικρούσει.
Ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ρωσία, Τζακ Μάτλοκ, είπε ότι δόθηκαν «κατηγορηματικές διαβεβαιώσεις» στη Σοβιετική Ένωση ότι το ΝΑΤΟ δεν θα συνεχίσει να επεκτείνεται προς τα ανατολικά.
Εν τω μεταξύ, ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, είχε αναφέρει ότι ο γερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Κολ τον είχε διαβεβαιώσει ότι το ΝΑΤΟ «δεν θα μετακινηθεί ούτε ένα εκατοστό ανατολικότερα».
Ο Γκορμπατσόφ είπε ότι «το θέμα της επέκτασης του ΝΑΤΟ δεν συζητήθηκε ποτέ», ενώ είπε ότι η Δύση είχε παραβιάσει το πνεύμα διαφόρων συμφωνιών ανεξάρτητα από αυτό.

Επιπλέον, έγγραφα της κυβέρνησης των ΗΠΑ που αποχαρακτηρίστηκαν το 2017 φαίνεται να επιβεβαιώνουν ότι δόθηκαν διαβεβαιώσεις.

Υπάρχουν πολλά διαθέσιμα έγγραφα και σύμφωνα με αυτά οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία είχαν διαβεβαιώσει την Ρωσία ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ χωρών όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Τσεχική Δημοκρατία ήταν εκτός συζήτησης.
Τον Μάρτιο του 1991, ο Βρετανός πρωθυπουργός Τζον Μέιτζορ υποσχέθηκε κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στη Ρωσία ότι «τίποτα τέτοιο δεν θα συμβεί ».
Ο Γέλτσιν εξέφρασε την δυσαρέσκεια όταν έγινε τελικά το βήμα. Έδωσε την έγκρισή του για την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά το 1997, αλλά τόνισε ότι το έκανε μόνο επειδή τον είχε αναγκάσει η Δύση.
Το Der Spiegel δημοσίευσε επίσης ένα έγγραφο από τον Μάρτιο του 1991 που δείχνει Αμερικανούς, Γάλλους, Βρετανούς και Γερμανούς αξιωματούχους να συζητούν τη δέσμευση να μην επεκταθούν στην Πολωνία και πέρα από αυτήν.
Το έγγραφο περιέχει πολλαπλές αναφορές σε συνομιλίες «2+4» σχετικά με την ενοποίηση της Γερμανίας – γεγονός που καθιστά σαφές ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί ανατολικά της Γερμανίας.

Ένας βρετανός αξιωματούχος ανέφερε την ύπαρξη μιας «γενικής συμφωνίας» που θεωρούσε την ένταξη των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης στο ΝΑΤΟ ως «απαράδεκτη».

«Είχαμε καταστήσει σαφές κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων 2+4 ότι δεν θα επεκτείναμε το ΝΑΤΟ πέρα από τον ποταμό Έλβα στην Πολωνία».

Το Der Spiegel αναφέρεται μια πρωτοβουλία τον Ιανουάριο του 1990 από τον Γερμανό Υπουργό Εξωτερικών Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ, ο οποίος είπε σε μια ομιλία του στις 31 Ιανουαρίου 1990 ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει να εκδώσει μια δήλωση λέγοντας: «Ότι και να γίνει με το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, δεν θα υπάρξει επέκταση του ΝΑΤΟ στα ανατολικά και πιο κοντά στα σύνορα της Σοβιετικής Ένωσης».

Ο Αμερικανός ομόλογός του Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ, Τζέιμς Μπέικερ, είπε ότι «δεν ήταν ακριβώς ενθουσιασμένος» με την ιδέα, αλλά παραδέχτηκε ότι ήταν «ό,τι καλύτερο είχαμε αυτή τη στιγμή».

Στις αρχές Φεβρουαρίου 1990, ο Γκένσερ και ο Μπέικερ παρουσίασαν την ιδέα στην Ρωσία.
Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών διαβεβαίωσε την Ρωσία ότι: “Για εμάς, είναι βέβαιο ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί προς τα ανατολικά. Και αυτό ισχύει γενικά” , εννοώντας ξεκάθαρα πέρα από την Ανατολική Γερμανία.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, από την πλευρά του, πρόσφερε «ατσάλινες εγγυήσεις ότι η δικαιοδοσία ή οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ δεν θα κινηθούν προς τα ανατολικά».
Όταν ο Γκορμπατσόφ είπε ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ ήταν «απαράδεκτη», ο Μπέικερ απάντησε: «Συμφωνούμε με αυτό». –
Ο Μπέικερ και ο Γκένσερ έκτοτε υποβάθμισαν τα γεγονότα, με τον Μπέικερ να λέει ότι η αποκλειστική εστίασή του ήταν στη Γερμανία και ο Γκένσερ αργότερα επισήμανε ότι ήθελε απλώς να «μετρήσει» τη σοβιετική απάντηση.

Το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο.
Εάν ο Γκορμπατσόφ συναινούσε στην επανένωση της Γερμανίας στο ΝΑΤΟ, η Δύση θα στόχευε στην εγκαθίδρυση μιας δυτικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας που θα λάμβανε υπόψη τα συμφέροντα της Ρωσίας.

Το ΝΑΤΟ διαφωνεί

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, ωστόσο, είπε ότι η συμμαχία «δεν υποσχέθηκε ποτέ να μην επεκταθεί» και είπε στο Spiegel ότι «δεν υπήρξε ποτέ τέτοια υπόσχεση, ποτέ δεν υπήρξε τέτοια παρασκηνιακή συμφωνία, όλα αυτά δεν είναι αλήθεια.
Η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Τσεχική Δημοκρατία έγιναν δεκτές στο ΝΑΤΟ το 1999, ακριβώς πριν από την έναρξη του πολέμου κατά της Γιουγκοσλαβίας που τοποθέτησε τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ κατά μήκος των ρωσικών συνόρων για πρώτη φορά.
Το 2004, οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Λετονίας, της Λιθουανίας και της Εσθονίας εντάχθηκαν στον Οργανισμό, φέρνοντας το ΝΑΤΟ ακόμη πιο κοντά στην Ρωσία.

Τώρα, η Ρωσία απαιτεί από το ΝΑΤΟ να αποκηρύξει δημόσια την επέκταση στις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες της Γεωργίας και της Ουκρανίας και να ανακαλέσει τις αμερικανικές δυνάμεις στα όρια του μπλοκ του 1997.

Η Ουκρανία θέλει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, ενώ η απειλή που συνεπάγεται η συγκέντρωση ρωσικών δυνάμεων στα σύνορα δεν θα μπορούσε να είναι πιο ξεκάθαρη.

Ρεκόρ στο εμπορικό πλεόνασμα της Ρωσίας

Εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Δύσης, οι εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας ανέκαμψαν εντυπωσιακά το 2021.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ρωσίας, οι εξαγωγές αργού πετρελαίου αυξήθηκαν στα 32 δισεκατομμύρια δολάρια το τέταρτο τρίμηνο του 2021, το υψηλότερο επίπεδο από το 2014.

Οι συνολικές εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων προϊόντων πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου, ξεπέρασαν τα 240 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, αυξημένα κατά 60% από 150 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020, όταν οι τιμές της ενέργειας είχαν υποχωρήσει με την έναρξη της πανδημίας του Covid-19.
Σύμφωνα με στοιχεία του ρωσικού υπουργείου Οικονομικών, η μέση τιμή του πετρελαίου ήταν 69 δολάρια ανά βαρέλι το 2021, από περίπου 40 δολάρια το 2020.
Η μέση τιμή του φυσικού αερίου που εξήγαγε η Ρωσία έφτασε τα 277 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα το τρίτο τρίμηνο του 2021, από λιγότερο από 100 δολάρια το δεύτερο τρίμηνο του 2020.

Το εμπορικό πλεόνασμα της Ρωσίας ανήλθε σε υψηλό ρεκόρ των 67,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων το τέταρτο τρίμηνο του 2021, παρά το γεγονός ότι οι εισαγωγές της χώρας έφθασαν επίσης στο υψηλότερο επίπεδο από το 2013.
Η Ρωσία είναι ένας σημαντικός προμηθευτής πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθιστώντας την τρέχουσα κατάσταση ακόμη πιο περίπλοκη.
Το εμπορικό πλεόνασμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέρρευσε ενόψει της αύξησης των τιμών της ενέργειας τους τελευταίους μήνες, καθώς οι εισαγωγές ενέργειας του μπλοκ αυξήθηκαν περισσότερο από 70% στα 381 δισεκατομμύρια ευρώ το 2021. Σύμφωνα με τη Eurostat , το εμπορικό έλλειμμα της ΕΕ με τη Ρωσία διευρύνθηκε από 15,7 δισ ευρώ σε 69,2 δισ. ευρώ καθώς οι εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσική Ομοσπονδία αυξήθηκαν από 60 δισ. ευρώ το 2020 σε 99 δισ. ευρώ το 2021.

Οι φίλοι και οι εχθροί της Ρωσίας

Με βάση έρευνες στην Ρωσία θεωρούν την Λευκορωσία ως την καλύτερη φίλη χώρα με ποσοστό 58% και τις ΗΠΑ ως την πιο εχθρική σε ποσοστό 66%.
Το 40% θεωρεί την Ουκρανία εχθρό της Ρωσίας και η Λετονία και η Πολωνία κατατάσσονται στην τέταρτη υψηλότερη θέση, παρά το γεγονός ότι μόνο το 21% δήλωσε ότι είναι εχθρικές χώρες.
Η Κίνα κατατάσσεται στη δεύτερη θέση ως φιλική χώρα με ποσοστό 38% ακολουθούμενη από το Καζακστάν με 34%. Η Αρμενία βρίσκεται στην τέταρτη θέση με μόλις 16%.