Με αφορμή το πρόσφατο συμβάν στη χερσόνησο Καμτσάτκα, οι Κ. Συνολάκης και Αθ. Γκανάς εξηγούν πού στην Ελλάδα θα μπορούσε να εκδηλωθεί ένας mega σεισμός
Με αφορμή το πρόσφατο συμβάν στη χερσόνησο Καμτσάτκα, οι Κ. Συνολάκης και Αθ. Γκανάς εξηγούν πού στην Ελλάδα θα μπορούσε να εκδηλωθεί ένας mega σεισμός
Καρφωμένα στη Χερσόνησο Καμτσάτκα των ρωσικών ακτών, εκεί όπου η πιο συμπαγής πλάκα του Ειρηνικού ολισθαίνει κάτω από την πιο ελαφριά πλάκα της Βόρειας Αμερικής στο «ρήγμα πολύ μεγάλης ώσης» («megathrust fault») που έδωσε τον mega σεισμό των 8,8 ρίχτερ, είναι τα μάτια της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας που παρακολουθεί την εξέλιξη του φαινομένου.
Ο σεισμός της περασμένης Τέταρτης καταγράφηκε στο επιστημονικό σεισμολογικό ημερολόγιο ως ένας από τους δέκα ισχυρότερους σεισμούς από το 1900, ωστόσο δεν ήταν ιδιαίτερα καταστροφικός όπως άλλοι λόγω του ότι ήταν υποθαλάσσιος με μεγάλο εστιακό βάθος, ενώ σύμφωνα με ξένους επιστήμονες λόγω και συγκεκριμένων χαρακτηριστικών στο επίκεντρο η ένταση της δόνησης δεν ήταν τόσο ισχυρή όσο θα ανέμενε κανείς για τέτοιο μέγεθος.
Το 1952
Οπως εξηγεί στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο ακαδημαϊκός και καθηγητής του Πανεπιστήμιου της Νότιας Καλιφόρνια, Κώστας Συνολάκης, «αυτή η περιοχή είναι η ίδια που είχε δώσει έναν αντίστοιχο σεισμό το 1952 που είχε καταστρέψει μια ναυτική βάση και ήταν η αρχή της έρευνας για τσουνάμι στην τότε Σοβιετική Ενωση. Αποτελεί τη μεγάλη σεισμική ζώνη των νησιών του Κυρίλλου και της Καμτσάτκα που είναι συνέχεια της σεισμικής ζώνης της Ιαπωνίας, οπότε κανείς περιμένει πολύ μεγάλους σεισμούς εκεί».
Σύμφωνα με τον κ. Συνολάκη, αυτός ο σεισμός είναι από τους δέκα μεγαλύτερους σεισμούς και το κομμάτι του ρήγματος που έσπασε είναι πάνω από 400 χλμ., ενώ το συνολικό μήκος του είναι πάνω από 1.500 χλμ., παράλληλα, εξήγησε γιατί το τσουνάμι που δημιουργήθηκε δεν είχε μεγάλο μέγεθος.
«Ο λόγος που το τσουνάμι δεν ήταν καταστροφικό και είχε αυτό μέγεθος ήταν γιατί ο σεισμός ήταν βαθύς ήταν σε βάθος από 50 έως 80 χλμ. κάτω από τον βυθό. Αντίθετα οι σεισμοί της Ιαπωνίας το 2011 ή της Σουμάτρας το 2004 ήταν ρηχοί σεισμοί, δηλαδή ήταν σε λιγότερο από 30 χιλιόμετρα κάτω από το βυθό. Ετσι, όσο πιο κοντά στον βυθό είναι το ρήγμα τόσο μεγαλύτερη μετατόπιση του βυθού έχουμε άρα και μεγαλύτερο τσουνάμι».
Ερώτημα
Ο σεισμός των 8,8 ρίχτερ την περασμένη Τετάρτη έθεσε στον δημόσιο διάλογο το ερώτημα εάν ένας τέτοιος mega σεισμός θα μπορούσε να εκδηλωθεί στην Ελλάδα και πού. Ο κ. Συνολάκης, ο οποίος επικαλείται μελέτες πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Κέιμπριτζ από τη δεκαετία του 2000, αναφέρει ότι στον ελλαδικό χώρο το σημείο που θα μπορούσε να δώσει έναν πολύ μεγάλο σεισμό άνω των 8 ρίχτερ είναι στο ελληνικό τόξο που ξεκινά από τη Μικρά Ασία, διασχίζει τη Ρόδο, περνά νότια της Κρήτης και φτάνει μέχρι τα Επτάνησα.
«Τέτοιου μεγέθους σεισμοί εκδηλώνονται στο ελληνικό τόξο κάθε 600-800 χρόνια. Ο τελευταίος συνέβη το 1403 στην Κρήτη που υπολογίζεται θεωρητικά σε 8-8,3 ρίχτερ. Το ελληνικό τόξο είναι εξαιρετικά ενεργό και έχει ιστορικό σεισμών από 8 ρίχτερ και λίγο πιο πάνω. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι κάποια στιγμή θα ξαναδώσει μεγάλο σεισμό. Δεν ξέρουμε το πότε ακριβώς. Το να προβλέπουμε και να πούμε ότι θα γίνει αύριο ή σε ένα μήνα ή σε ένα χρόνο δεν είμαστε έτοιμοι. Θα είμαστε πολύ κοντά στο να κάνουμε εκτιμήσεις και να πούμε ότι στα επόμενα 20-30 χρόνια μπορεί να γίνει ένας μεγάλος σεισμός. Οπως λέμε για το ελληνικό τόξο ότι στα επόμενα 100 χρόνια στατιστικά μπορεί να γίνει ένας μεγάλος σεισμός».
Υπαρκτός κίνδυνος
Παρομοίως, ο διευθυντής ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου δρ Αθανάσιος Γκανάς επισημαίνει ότι «στην Ελλάδα υπάρχουν ρήγματα μεγάλα που μπορούν να δώσουν σεισμούς κοντά στα 8 ρίχτερ. Τα ρήγματα αυτά είναι υποθαλάσσια και έχουνε σχέση με το ελληνικό τόξο. Είναι δηλαδή πάνω στη γραμμή σύγκλισης της αφρικανικής και ευριασιατικής πλάκας, κυρίως νότια της Κρήτης και ανατολικά κοντά στη Ρόδο. Οι σεισμοί αυτοί έχουν μεγάλη περίοδο επανάληψης, μιλάμε δηλαδή για εκατοντάδες χρόνια. Σημαντικό είναι ότι τέτοια ρήγματα δεν υπάρχουν στην ηπειρωτική χώρα, στην ξηρά δηλαδή».
ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ UNESCO
Οι επίφοβες περιοχές στη χώρα για τσουνάμι
Σε έρευνά του, ο σεισμολόγος και επιστημονικός συνεργάτης της UNESCO, Γεράσιμος Παπαδόπουλος, η οποία είχε δημοσιευτεί στο επιστημονικό περιοδικό «Geohazards» το 2024, είχε αναφέρει ότι η εκδήλωση τσουνάμι στην Ελλάδα είναι σχετικά σπάνιο φαινόμενο σε σχέση με περιοχές πιο ενεργά σεισμικές, ωστόσο ο κίνδυνος είναι υπαρκτός.
Μάλιστα στην Ελλάδα έχουν σημειωθεί τα δύο μεγαλύτερα τσουνάμι σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, παρόμοια με αυτά που έπληξαν το 2004 τη Σουμάτρα και το 2011 την Ιαπωνία. Το πρώτο συνέβη το 365 μ.Χ. ύστερα από σεισμό που το μέγεθός του εκτιμάται ότι ήταν 8,5 ρίχτερ στον υποθαλάσσιο χώρο της Δυτικής Κρήτης στο ελληνικό τόξο και το δεύτερο το 1303 στο ανατολικό τμήμα της Κρήτης μεταξύ Κρήτης και Ρόδου πάλι στο ελληνικό τόξο. Και τα δύο κατέκλυσαν τη λεκάνη της Μεσογείου. Ενώ το τελευταίο μεγάλο καταγεγραμμένο τσουνάμι εκδηλώθηκε το 1956 και ήταν το μεγαλύτερο του 20ού και 21ου αιώνα στη Μεσόγειο και «άρχισε» έπειτα από σεισμό 7,5 ρίχτερ, μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού. Το ύψος έφτασε στα 30 μέτρα.
Εκτίμηση
Τον περασμένο Μάρτιο η Διακυβερνητική Ωκεανογραφική Επιτροπή της UNESCO, στην οποία συμμετέχει και η Ελλάδα, κάλεσε 20 εξειδικευμένους επιστήμονες απ’ όλη την Ευρώπη στο Παρίσι για να κάνουν εκτίμηση κινδύνου, για δύο μεγάλες γεωτεκτονικές δομές. Το Ελληνικό Σεισμικό Τόξο και την περιοχή από τις Αζόρες έως το Γιβραλτάρ. Σύμφωνα λοιπόν με την UNESCO οι περιοχές της Ελλάδας που είναι πιο επικίνδυνες για τσουνάμι είναι:
- Το Νότιο Αιγαίο (Σαντορίνη-Αμοργός) εκεί που βρίσκεται το ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου, κοντά στην ελληνική τάφρο, όπου η τεκτονική πλάκα της Αφρικής υποβυθίζεται κάτω από την Ευρασιατική.
- Ο Κορινθιακός Κόλπος, που είναι εκ των πιο σεισμογενών περιοχών της Ευρώπης, με ρήγματα που προκαλούν επέκταση του φλοιού κατά 10 χιλιοστά ετησίως.
- Τα Ιόνια Νησιά που βρίσκονται κοντά στην ελληνική τάφρο.
- Ο Κυπαρισσιακός Κόλπος που επηρεάστηκε από το τσουνάμι του 1303 και που επίσης βρίσκεται κοντά στην ελληνική τάφρο.
- Η θαλάσσια περιοχή στα νοτιοδυτικά της Κρήτης, όπου στις 21 Ιουλίου 365 μ.Χ. σημειώθηκε ο ισχυρότερος σεισμός που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη μεγέθους κατ’ εκτίμηση 8,5 ρίχτερ, που προκάλεσε μεγάλες καταστροφές σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, κυρίως λόγω του τσουνάμι που ακολούθησε.
- Η περιοχή νότια της Κρήτης, για την οποία δεν είναι γνωστή η εκδήλωση κάποιου ισχυρού σεισμού ή τσουνάμι, όμως οι επιστήμονες την κατατάσσουν στις επίφοβες περιοχές.
- Η θαλάσσια περιοχή στα ανατολικά της Κρήτης, μεταξύ Κρήτης και Ρόδου, όπου το 1303 εκδηλώθηκε ένας επίσης πολύ ισχυρός σεισμός, εκτιμώμενου μεγέθους 8 ρίχτερ, συνοδευόμενος από τσουνάμι ύψους έως και 10 μέτρων.
