Πέντε χρόνια μετά την πυρκαγιά στο Μάτι, ο δικαστικός καταλογισμός ευθυνών δεν έχει φθάσει ούτε στη μέση του πρώτου βαθμού - κι αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα. Ποιος είναι, λοιπόν, ο παράγοντας που καταδικάζει την ελληνική Δικαιοσύνη να απονέμεται με τόσο αργούς ρυθμούς;
Η 23η Ιουλίου 2018 έχει χαραχθεί στα μελλοντικά βιβλία ιστορίας με μαύρα και πύρινα γράμματα. Όσοι την έζησαν βρίσκονται, όπως λέει ο Νίκος Γιαννόπουλος, ακόμα στην 24η Ιουλίου, αφού ο χρόνος γι' αυτούς έχει σταματήσει εκεί.
Η διήγηση του κ. Γιαννόπουλου είναι ανατριχιαστική. Πέντε χρόνια μετά τη φωτιά στο Μάτι, θυμάται τις τραυματικές στιγμές εκείνης της ημέρας και όσων ακολούθησαν. Η μητέρα του ήταν ένας από τους 104 νεκρούς. Εγκαυματίες και συγγενείς είναι καταδικασμένοι έκτοτε να ζουν τον ίδιο εφιάλτη ξανά και ξανά. Όμως το πρωτόδικο δικαστήριο ξεκίνησε πριν λίγους μήνες και η δικαστική δικαίωση αργεί ακόμα πολύ.
«Εγώ νομίζω ότι αυτή η δίκη θα ολοκληρωθεί, όταν πια δεν θα υπάρχει μνήμη από την καυτή σάρκα των ανθρώπων που άφησαν τη ζωή τους με αυτόν τον βάρβαρο τρόπο που μας θυμίζει σε κάθε στιγμή ποιοι είμαστε, παρ' ότι φανταζόμαστε ότι είμαστε κάτι πολύ διαφορετικό», λέει στο euronews η δικηγόρος Ελένη Τροβά, ιδρυτικό μέλος της Κίνησης για την Επιτάχυνση της Δικαιοσύνης.
Δεν είναι κάτι καινοφανές η αργή απονομή δικαιοσύνης στην Ελλάδα, όμως το ζήτημα δείχνει να έχει φτάσει στο μη περαιτέρω. Σε δύσκολους οικονομικά καιρούς, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών χαρακτηρίζει το φαινόμενο τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Παρά τις προσπάθειες, τα συμπεράσματα διεθνών φορέων κάθε άλλο παρά κολακευτικά είναι.
Η Παγκόσμια Τράπεζα, για παράδειγμα, το 2020 είχε κατατάξει την Ελλάδα 146η επί συνόλου 190 χωρών ως προς τον χρόνο και το χρήμα που χρειάζεται για την επίλυση μιας εμπορικής διαφοράς σε πρώτο βαθμό. Το 2019 η Ελλάδα κατελάμβανε την 132η θέση και το 2018 την 131η. Με απλά λόγια... κάθε πέρυσι και καλύτερα.
Γιατί λοιπόν η απονομή δικαιοσύνης στην Ελλάδα αρνείται πεισματικά να πατήσει γκάζι; Ο πρόεδρος της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών Εφέτης Παναγιώτης Δανιάς απορρίπτει μέσω του euronews την διαδεδομένη στους πολίτες αντίληψη ότι φταίνε οι δικαστές που συχνά παγιδεύονται στον λαβύρινθο της πολυνομίας ή πέφτουν θύματα της έλλειψης σε υποδομές.
«Πάρα πολλές φορές όλοι οι δικαστές αναπληρώνουν αυτή την έλλειψη υποδομών με πολύ σκληρή προσωπική εργασία στο σπίτι μας, με ελάχιστη βοήθεια σε σχέση με άλλες χώρες, όπου οι δικαστές έχουν βοηθούς, έχουν μέσα και όλα αυτά, πάρα πολλά ηλεκτρονικά συστήματα που δεν λειτουργούν στα δικαστήρια και τα λειτουργούμε εμείς σε ιδιωτική βάση. Δεν γνωρίζει ο κόσμος πόση προσπάθεια καταβάλλουν ήδη με όλες αυτές τις ελλείψεις οι δικαστές για να αντεπεξέλθουν», συμπληρώνει ο κ. Δανιάς.
«Οι δικαστές δουλεύουν και νομίζω πως δεν υπάρχει τίποτα πιο δύσκολο στη σύγχρονη Ελλάδα από το να είσαι ένας έντιμος δικαστής, νομίζω ότι είναι το δυσκολότερο πράγμα», σημειώνει από την πλευρά της η κ. Τροβά και προσθέτει:
Η δε πολυνομία όχι μόνο δεν βοηθά στην επίλυση του ζητήματος, αλλά, σύμφωνα με την κ. Τροβά, οδηγεί μάλλον σε ανομία:
«Τι να το κάνεις το να πιστεύεις ότι θα βρεις το δίκιο σου, όταν πάρα πολλές φορές κατά τη διάρκεια μιας δίκης, ο νόμος, είτε κατά το σκέλος των δικονομικών διατάξεων είτε κατά το σκέλος των ουσιαστικών, αλλάζει 10 φορές; Η Ελλάδα είναι μια χώρα, η οποία την ευνοεί την ανομία, ακόμα την πιστεύει. Δεν είναι η μόνη χώρα, απλά γίνεται λίγο άγαρμπα».
Αν και βασική απαίτηση στις μνημονιακές δεσμεύσεις της χώρας ήταν ο εκσυγχρονισμός της δικαιοσύνης, η υποχρηματοδότησή της και η έλλειψη δικαστικών υπαλλήλων, άρα και υποδομών, υπήρξαν συνέπεια και των μνημονίων και επηρεάζουν την ταχεία απονομή της, γεγονός που τόνισε τον Απρίλο σε ψήφισμα της γενικής της συνέλευσης και η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων.
Το παράδειγμα του Νίκου Γιαννόπουλου είναι αποκαρδιωτικό: «Όταν έφτασε η μέρα της πρώτης δίκης, νομίζω 31/10/22, πήγαμε σε μια αίθουσα που θα πήγαιναν εσάς και εμένα, επειδή περάσαμε με κόκκινο. Είχε μέσα 22 καθίσματα. Σχεδόν η πλειονότητα των δικηγόρων ήταν έξω, στα κάγκελα κρεμασμένοι. Οπότε στο μυαλό μας εκείνη την ώρα ήρθε η περίφημη εικόνα της απονομής δικαιοσύνης. Με τις φωνές που βάλαμε μας πήγαν σε μια λίγο μεγαλύτερη αίθουσα στον ίδιο χώρο, ανεπαρκέστατη. Μέχρι που καταλήξαμε να μας κάνουν τη... χάρη να δικαστεί αυτή η υπόθεση στην αίθουσα τελετών του Αρείου Πάγου».
Ο Παναγιώτης Δανιάς τονίζει πως, αν το επιθυμητό είναι η επιτάχυνση, το κράτος οφείλει να βάλει το χέρι στην τσέπη. Όπως λέει, «στα δικά μας δικαστήρια, τα διοικητικά, υπάρχουνε πολλά δικαστήρια που στεγάζονται σε ακατάλληλα κτίρια. Τελευταίο παράδειγμα ήταν το Διοικητικό Πρωτοδικείο Πειραιώς, όπου σημειώθηκε πυρκαγιά και ευτυχώς δεν υπήρχαν θύματα, διότι συνέβη σαββατοκύριακο. Πρέπει να δώσει έμφαση το ελληνικό κράτος, αν θέλει η ταχύτερη Δικαιοσύνη, στο να φτιάξει τις υποδομές, να φτιάξει τα κατάλληλα κτίρια, να τα εξοπλίσει με ψηφιακά μέσα και να πάρει και τους κατάλληλους ανθρώπους. Στους υπαλλήλους είναι που έχουμε μεγάλο έλλειμμα, στους δικαστές επί το πλείστον είναι καλυμμένες οι θέσεις που απαιτούνται. Όμως στους υπαλλήλους, ειδικά σε αυτούς που χειρίζονται τις νέες τεχνολογίες, έχουμε πρόβλημα. Είναι μεγάλα τα κενά».
Την ίδια ώρα, το υπουργείο Δικαιοσύνης συνεχίζει την προσπάθειά του να περάσει την ελληνική Δικαιοσύνη από την εποχή του χαρτιού στην ψηφιακή εποχή - και κατά τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πολίτες μπορούν πλέον να παρακολουθούν την εξέλιξη της δίκης τους και το πινάκιό τους μέσω διαδικτύου και υπάρχει πλέον η δυνατότητα τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα.
Σύμφωνα με τον κ. Δανιά, είναι το εγχείρημα του e-justice που κράτησε ανοικτά τα διοικητικά δικαστήρια καθ' όλη τη διάρκεια της πανδημίας και τώρα στις ράγες βρίσκεται το επόμενο στάδιο.
Ο πρόεδρος της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών επισημαίνει στο euronews πως «τώρα ετοιμαζόμαστε για τη δεύτερη φάση του συστήματος, όπου θα πάμε στην άυλη δικογραφία, δηλαδή όλα τα έγγραφα θα είναι αναρτημένα στον ηλεκτρονικό φάκελο που θα έχει πρόσβαση και ο διάδικος με έναν κωδικό και ο δικηγόρος του από το γραφείο του για να δει τα έγγραφα ή και να τα προσκομίζει. Αυτό θα βοηθήσει ακόμα περισσότερο, γιατί θα γλιτώσουμε τους χρόνους από επιδόσεις εγγράφων ή μετακινήσεις διαδίκων για να έρθουν στην έδρα του Δικαστηρίου κ.ο.κ.»
Δρομολογούνται δε παράλληλα η απομαγνητοφώνηση των πρακτικών, καθώς και η ψηφιοποίηση των αρχείων, ένα πολύ απαιτητικ
