Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε κοντά Μόσχα και Τεχεράνη
Των Sima Shine, Arkady Mil-Man, Sarah Lerech Zilberberg, Bat Chen Druyan Feldman
Η μακρά σχέση μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας, που αντικατοπτρίζεται, μεταξύ άλλων, στη στενή στρατιωτική συνεργασία μεταξύ τους στον πόλεμο στη Συρία, έκανε ένα άλμα προς τα εμπρός με την απόφαση της Τεχεράνης να στηρίξει τη Μόσχα στον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας.
Αξιοσημείωτη είναι η προμήθεια drone από το Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των drone αυτοκτονίας, και η επιχειρησιακή εκπαίδευση. Η ανάγκη της Ρωσίας για ιρανική βοήθεια μετά από πολύμηνες μάχες στην Ουκρανία, ιδιαιτέρως όλες οι πτυχές των δυνατοτήτων επίθεσης ακριβείας, οδήγησε στην προμήθεια περίπου 1700 drone, μερικά μόλις πρόσφατα. Σύμφωνα με αμερικανικές πηγές, μια μικρή αντιπροσωπεία στρατιωτικού προσωπικού του Ιράν έφτασε στη χερσόνησο της Κριμαίας πριν από δύο μήνες για να εκπαιδεύσει τον ρωσικό στρατό στη χρήση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και να βελτιώσει τις επιδόσεις τους ενόψει της εμπειρίας που αποκτήθηκε στο έδαφος. Τον Νοεμβριο, η Ουκρανία ανέφερε μάλιστα ότι στρατιωτικό προσωπικό από το Ιράν σκοτώθηκε σε επίθεση της Ουκρανίας στην Κριμαία. Τα ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη βοήθησαν τη Ρωσία να εξαπολύσει θανατηφόρες επιθέσεις στο Κίεβο και τη Ζαπορίζια, συμπεριλαμβανομένων εγκαταστάσεων υποδομής. Πύραυλοι μικρού και μεσαίου βεληνεκούς θα παρέχονται προφανώς στο μέλλον, μαζί με βοήθεια για την κατασκευή εργοστασίου drone στη Ρωσία, μια πιθανότητα που έχει συζητηθεί μεταξύ Μόσχας και Τεχεράνης. Μια τέτοια κίνηση θα αυξήσει σημαντικά το οπλοστάσιο της Ρωσίας, ακόμη κι αν χρειαστεί χρόνος.
Επιπλέον, στις αρχές Δεκεμβρίου, η Βρετανία ανέφερε ότι η Ρωσία ενδιαφέρεται να ανανεώσει το απόθεμα βαλλιστικών πυραύλων της και είχε συνομιλίες με το Ιράν για τη μεταφορά στη Ρωσία πολλών εκατοντάδων ιρανικών πυραύλων με βεληνεκές 300 και 700 χλμ.. Ωστόσο, η διπλωματική πίεση στο Ιράν μετά από αυτές τις αναφορές έχει μέχρι στιγμής αποτρέψει τη μεταφορά αυτών των πυραύλων. Ταυτόχρονα, η Ρωσία φέρεται να έχει αρχίσει να εκπαιδεύει Ιρανούς πιλότους να πετούν με μαχητικά αεροσκάφη Sukhoi Su-35 και είναι πιθανό να πουλήσει αυτά τα αεροσκάφη στο Ιράν στο εγγύς μέλλον (αποτελεί αιγυπτιακή παραγγελία που σταμάτησε υπό αμερικανική πίεση), κάτι που θα ενίσχυε σημαντικά την ιρανική αεροπορία. Υπήρξαν επίσης αναφορές για συνομιλίες για την προμήθεια συστημάτων αεράμυνας (το Ιράν διαθέτει ήδη συστήματα S-300) και ελικοπτέρων. Αναφέρθηκε επίσης ότι η Τεχεράνη και η Μόσχα εξετάζουν το ενδεχόμενο συνεργασίας στη ναυτική σφαίρα, με την αγορά υπαρχόντων ρωσικών πολεμικών πλοίων και βοήθεια στον σχεδιασμό πλοίων ειδικά προσαρμοσμένων στις ιρανικές ανάγκες. Μετά από αυτές τις αναφορές, Αμερικανοί αξιωματούχοι περιέγραψαν τις σχέσεις μεταξύ των δύο εθνών ως μετασχηματιζόμενες σε “μια πλήρη αμυντική εταιρική σχέση”.
Μετά τη σημαντική μείωση του εμπορίου της με την Ευρώπη, η Ρωσία στράφηκε προς τα ανατολικά, και σε αυτό το πλαίσιο, ομοίως προς το Ιράν. Από την πλευρά του, το Ιράν, το οποίο επίσης υπόκειται σε δυτικές κυρώσεις, ενδιαφέρεται να αυξήσει την οικονομική του συνεργασία με τη Ρωσία. Μια αντανάκλαση της εμβάθυνσης της συνεργασίας είναι το σχέδιο για ταχεία κατασκευή της εμπορικής διαδρομής μήκους 3000 χλμ., που σχεδιάζεται να εκτείνεται από το δυτικό τμήμα της Ρωσίας μέσω του Ιράν έως την Ινδία. Αυτή η διαδρομή προορίζεται να είναι λιγότερο ευαίσθητη σε δυτικές κυρώσεις και παρακολούθηση, και η Ρωσία σκοπεύει να χρησιμοποιήσει αυτήν τη διαδρομή για να συνδέσει τον ποταμό Βόλγα με την Αζοφική Θάλασσα, η οποία είναι πολύ σημαντική για τον πόλεμο με την Ουκρανία. Επιπλέον, πολυάριθμες αντιπροσωπείες έχουν ταξιδέψει μεταξύ Ιράν και Ρωσίας με στόχο την επέκταση και ενίσχυση του εμπορίου μεταξύ των χωρών, το οποίο σύμφωνα με επίσημες ρωσικές (αν και υπερβολικές) εκτιμήσεις θα μπορούσε να φτάσει τα 40 δισεκατομμύρια δολάρια όταν υπογραφεί μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου.
Παράλληλα με τις διμερείς συμφωνίες στον οικονομικό και στρατιωτικό τομέα, σύμφωνα με τον Ιρανό υφυπουργό Εξωτερικών, υπάρχουν επίσης σημάδια συνεργασίας και συνεννόησης στη συριακή αρένα, μαζί με πρόοδο στη συνεργασία στην περιοχή του Καυκάσου και ιδιαίτερα στο Αφγανιστάν, που εξετάζει η Ρωσία και το Ιράν ως κοινό ζήτημα ασφάλειας.
Ένας άλλος τομέας που χαρακτηρίζεται από την αυξανόμενη προσέγγιση μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας είναι η ενέργεια. Η Ρωσία και το Ιράν κατέχουν τα δύο μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο και έχουν υπογράψει μνημόνιο κατανόησης σύμφωνα με το οποίο η Ρωσία θα επενδύσει 40 δισ. δολάρια σε έργα ιρανικού φυσικού αερίου, αν και είναι απίθανο να πραγματοποιηθούν συμφωνίες αυτού του μεγέθους. Η Ρωσία είχε προηγουμένως αποφύγει παρόμοιες επενδύσεις υπό τον φόβο των δυτικών κυρώσεων, αλλά η επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία άλλαξε το σύνολο των εκτιμήσεών της. Ταυτόχρονα, η διακοπή της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μετά την εισβολή στην Ουκρανία δεν θα οδηγήσει προφανώς σε σημαντική αύξηση της προμήθειας ιρανικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη: η διαθέσιμη υποδομή είναι ανεπαρκής, υπάρχει έλλειψη υγροποίησης φυσικού αερίου για εγχώρια ιρανική κατανάλωση, και οι κυρώσεις στο Ιράν καθώς και στη Ρωσία περιορίζουν τις δυνατότητες. Επιπλέον, παράλληλα με την επιθυμία συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας, ενδέχεται να εμφανιστεί ένταση μεταξύ Ρωσίας και Ιράν, εν μέρει λόγω της προσπάθειας της Ρωσίας να αυξήσει την επιρροή της στον τομέα του φυσικού αερίου στο Ιράν· την πιθανή δυσκολία του Ιράν να ανταποκριθεί στις τιμές της Ρωσίας· και τον ανταγωνισμό μεταξύ των δύο χωρών για την τουρκική αγορά. Σε αυτό το πλαίσιο, στοιχεία που δημοσιεύθηκαν τον Δεκέμβριο από τον αναπληρωτή επικεφαλής της Ρωσικής Ομοσπονδιακής Τελωνειακής Υπηρεσίας δείχνουν ότι οι εξαγωγές προς το Ιράν αυξήθηκαν κατά 27% και οι εισαγωγές μόνο κατά 10%. Φαίνεται ότι είναι ευκολότερο για τη Ρωσία να εισέλθει στην ιρανική αγορά παρά για το Ιράν στη ρωσική αγορά.
Η αυξανόμενη εγγύτητα με τη Ρωσία, η οποία ακολουθεί μια στρατηγική απόφαση του Ιράν να στραφεί προς τα ανατολικά, που ανακοινώθηκε από τον πρόεδρο Εμπραχίμ Ραΐσι στην αρχή της θητείας του, έχει αναζωπυρώσει τη συζήτηση στο Ιράν για τη φύση των σχέσεων. Στην ιρανική νοοτροπία, η Ρωσία αναβιώνει άσχημες αναμνήσεις από τις μέρες του τσάρου, και ακόμη περισσότερο από τις ημέρες της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κατέλαβε το βόρειο Ιράν και κυβέρνησε την περιοχή για περίπου πέντε χρόνια. Για παράδειγμα, ο Χοσεΐν Αλαεΐ, ο πρώην διοικητής του Ναυτικού των Φρουρών της Επανάστασης, πίστευε ότι η Ρωσία έσυρε στην πραγματικότητα το Ιράν σε πόλεμο και έτσι εξασφάλισε ότι δεν θα επέστρεφε στην πυρηνική συμφωνία και έτσι ενίσχυε τη ρωσική επιρροή στην εξωτερική πολιτική του Ιράν. Αυτό το συμπέρασμα συμμερίστηκε ο Μαχμούντ Σούρι, ερευνητής στο ιρανικό ερευνητικό ινστιτούτο IRAS, ο οποίος υποστήριξε ότι κάθε βήμα που απομακρύνει το Ιράν από τη Δύση ενισχύει τη Ρωσία και την Κίνα. Κατά τη γνώμη του, θα ήταν λάθος να πιστεύουμε ότι οι πωλήσεις όπλων του Ιράν στη Ρωσία αποτελούν απόδειξη της αυξανόμενης ισχύος του Ιράν και ότι το Ιράν πρέπει να φροντίσει ώστε τέτοιες κινήσεις να μην δημιουργήσουν μια νέα και προβληματική διεθνή κατάσταση της οποίας το κόστος υπερβαίνει το όφελος και θα είναι αδύνατο να ξεφύγει. Ο καθηγητής Αμπντουλρεζά Φαράζι-Ραντ, πρώην Γενικός Διευθυντής του Στρατηγικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων στο Ιράν, πρόσθεσε ότι όπως η Κίνα άλλαξε πρόσφατα την πολιτική της σε βάρος του Ιράν (στην περίπτωση των νήσων Αμπού Μουσά και των Μεγάλου και Μικρού Τουνμπ), έτσι το Ιράν πρέπει να προετοιμαστεί για την πιθανότητα η Ρωσία, παρά την τρέχουσα εγγύτητα της με το Ιράν, να στραφεί προς τη Δύση σε μια προσπάθεια να καταλήξει σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία, και αυτό θα ήταν αναγκαστικά εις βάρος των δεσμών της με το Ιράν. Η εφημερίδα Jomhouri e-Eslami (جمهوری اسلامی) υποστηρίζει ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία με το πρόσχημα ότι η Ουκρανία ήταν στο παρελθόν μέρος της Ρωσίας θα πρέπει να κρούει συναγερμό για τις μελλοντικές της σχέσεις με το Ιράν. Εξάλλου, το ίδιο το Ιράν βρισκόταν για πολλά χρόνια υπό την επιρροή της τσαρικής και σοβιετικής Ρωσίας, και τμήματα της χώρας ήταν υπό ρωσικό και σοβιετικό φυσικό έλεγχο.
Ωστόσο, παρά τις επιφυλάξεις, το Ιράν αναμένει κατάλληλη ανταπόδοση για τη στρατηγική του απόφαση να σταθεί στο πλευρό της Ρωσίας τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Το Ιράν εκτιμά επίσης ότι στην αναδυόμενη νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων θα έχει ενισχυμένη θέση με βάση τους στενότερους δεσμούς του με τη Ρωσία (και την Κίνα). Για το Ισραήλ, αυτό δημιουργεί μια νέα και πολύ ανησυχητική κατάσταση, δεδομένης της πιθανότητας η Ρωσία να ανταμείψει το Ιράν με συμβατικά όπλα, συνεργασία στον συριακό χώρο και πυρηνικά στοιχεία – αν και η εκτίμηση είναι ότι δεν υπήρξε καμία αλλαγή στη θέση της Ρωσίας ότι δεν ενδιαφέρεται για ένα πυρηνικό Ιράν. Το Ιράν και η Ρωσία συνεργάζονται για πολλά χρόνια σε μη στρατιωτικά πυρηνικά θέματα, ξεκινώντας με την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Μπουσέρ από τη Ρωσία, η οποία τώρα προωθεί άλλες δύο μονάδες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της ρωσικής τεχνογνωσίας από το Ιράν για την κατασκευή του ερευνητικού αντιδραστήρα στο Αράκ. Η συνέχιση της δέσμευσης μεταξύ του Ιράν και της ρωσικής πυρηνικής υποδομής θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαρροές στο στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα λόγω ασθενούς εποπτείας από τις ρωσικές αρχές στα όρια της ιρανικής δραστηριότητας. Μεταξύ άλλων, θα μπορούσε να δοθεί βοήθεια για την ανανέωση της λειτουργίας του αντιδραστήρα του Αράκ, η οποία είχε διακοπεί στο πλαίσιο της πυρηνικής συμφωνίας. Είναι επίσης πιθανό το Ιράν να επιδιώξει συνεργασία στον τομέα των πυρηνοκίνητων υποβρυχίων.
Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ
